انار شیطان یکی از گونه‌های درختی بسیار با ارزش است که بر اساس تحقیقات انجام شده با توجه به ارزش منحصر به فرد اکولوژیکی، اقتصادی و دارویی و همچنین سخت بودن تکثیر و زادآوری آن می‌طلبد در راستای حفاظت از این منبع مهم ژنتیکی برنامه‌ریزی و مدیریت لازم صورت پذیرد.
باید توجه کرد که حفاظت از یک گونه گیاهی، بازیابی و تکثیر جمعیت مستلزم شناخت روابط پیچیده آن با سایر موجودات و محیط اطراف آن‌ها و به عبارت دیگر مطالعات بوم‌شناسی فردی یا آت‌اکولوژی آن است بر همین اساس به عنوان نخستین و اساسی‌ترین گام در طرح جامع حفاظت از نابودی گونه‌های در معرض انقراض است.
درخت گل‌پرک که به زبان فارسی به نام‌های گل‌پرک و انار
شیطان معروف است از نظر دارویی، صنعتی، زیست‌محیطی، فضای سبز، کنترل فرسایش و ژنتیکی اهمیت ویژه‌ای دارد و از نظر دارویی از پوست، برگ، میوه و دانه این گیاه استفاده‌های زیادی می‌شود.
پوست درخت گل‌پرک دارای مواد آرام‌بخش و مقوی قلب بوده و در درمان بیماری سیفلیس به کار می‌رود، ساقه‌های این درخت دارای خواص ضد باکتریایی، محافظت‌کننده کبد و ضد درد یا مسکن است و برگ‌های آن حاوی اسیدهای اولینولیک، اوروسولیک و بتولینیک هستند و در طب سنتی از این گیاه برای درمان بی‌اختیاری ادرار، بزرگی طحال، سوزاک و برخی بیماری‌های پوستی و کبدی و از دانه‌های آن برای جلوگیری از آبسه استفاده می‌شود.
این گونه نادر از نظر صنعتی از جمله درختانی است که چوب‌هایی با تراکم بسیار زیاد و قابلیت استفاده در صنعت چوب دارد، چوب انار شیطان حاوی مواد لاپاکول بوده که دارای خاصیت ضد قارچ و موریانه است و برای تولید مبل‌های بسیار گران‌قیمت، اسباب‌بازی و وسایل خاص استفاده می‌شود.
انار شیطان از نظر زیست‌محیطی گونه‌ای است که پناهگاه مناسبی برای بسیاری از جانوران مناطق خشک و حشرات نادر ایجاد می‌کند و قسمتی از آشیانه اکولوژیک آن‌ها را تشکیل میدهد و همچنین یک منبع ژنتیکی کمیاب است که پراکنش آن فقط در برخی قسمت‌های شمال غربی هندوستان، جنوب پاکستان، عربستان و
جنوب ایران گزارش شده است.
درخت گل‌پرک از نظر فضای سبز، گونه‌ای مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط خشک و نیمه‌خشک کشور است که در زمان گل‌دهی بسیار زیبا بوده و شکل تنه و آرایش شاخسارهای آن به قدری جذاب است که در فهرست زیباترین درختان جهان در آمده است.
انار شیطان از نظر کنترل فرسایش به خوبی در اراضی شنی و فرسایش‌پذیر دامنه‌ها رشد کرده و شن‌های روان را تثبیت می‌کند، بر اساس بررسی‌ها و مشاهدات محققان از زیستگا‌‌‌ه‌های آن در سطح کشور، توانایی و استقرار کنترل فرسایش خاک توسط درخت گل‌پرک گزارش شده است.
گیاه انار شیطان با توجه به مقاومت زیاد به خشکی و آتش‌سوزی گزینه مناسبی برای کنترل جنگل‌زدایی و توسعه جنگل در مناطق خشک و نیمه‌خشک است، همچنین گل‌پرک از نظر ژنتیکی گونه‌ای نادر است که در کشور ما به دلیل استفاده شاخ و برگ برای تعلیف دام‌ها، سوخت چوب و زغال و برخی خواص دارویی آن از یک طرف و رشد کند و امکان تجدید نسل کم آن از طرف دیگر رو به نابودی و انقراض است.
نه‌تنها جلوگیری از فرسایش ژنتیکی این گونه نادر از نظر حفظ ذخایر ژنتیکی جنگلی موجود در کشور از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، بلکه تولید نهال‌های آن در سطح زیاد و توسعه سطح زیر کشت آن به منظور استفاده از درخت انار شیطان در صنایع داروسازی، صنعت چوب، کنترل فرسایش، زیباشناسی و فضای سبز بسیار مهم و ضروری است.
تعیین موانع موجود برای تکثیر این گونه، شناسایی عوامل تخریب رویشگاه‌های آن، تعیین نیازهای اکولوژیک، دامنه بردباری ژنوتیپ‌ها در برابر تنش‌های محیطی، ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های باقی مانده، ارائه روشی برای تکثیر انبوه و سریع، تعیین مکان‌ها یا سایت‌هایی برای استقرار این گیاه و ایجاد رویشگاه‌های جدید از جمله مهم‌ترین گام‌ها و اولویت‌های تحقیقاتی است که برای حفاظت گونه بسیار باارزش انار شیطان در کشور باید مورد توجه قرار گیرد.
با وجود اهمیت زیست‌محیطی، فضای سبز، مصارف صنعتی و دارویی، حفاظت خاک، بیابان‌زدایی و خواص فراوان دیگر گونه انار شیطان در ایران و جهان و تأثیر زیادی که در تعادل اکولوژیک اکوسیستم و حفظ طبیعت منطقه دارد به عنوان یک گونه باارزش در حال انقراض است.
برای حفاظت از این گیاه نادر در ابتدا اداره منابع طبیعی، باید رویشگاه‌هایی را که شناسایی شده‌اند، حصارکشی، پلاک‌گذاری و حفاظت کنند، مراکز تحقیقات و دانشگاه‌ها، مطالعات جامعی در بررسی آت‌اکولوژی، عدم زادآوری و روش‌های جنسی و غیر جنسی انجام داده و در نهایت سایت‌های مناسب برای استقرار و توسعه رویشگاه انار شیطان در مناطقی که ظرفیت کشت آن را دارند، پیشنهاد دهند.
با توجه به فواید و ارزش بالای انار شیطان، اداره‌های آموزش، ترویج و مشارکت‌های مردمی باید با معرفی این گونه، موجب افزایش سطح آگاهی مردم از جمله کشاورزان، عشایر و دامداران نسبت به حفاظت از آن شوند و از آنجا که یکی از رسالت‌های اصلی اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری هر اداره کل، بازیابی و نجات گونه‌های جنگلی رو به انقراض است، می‌طلبد، نسبت به شناسایی، پلیگون‌بندی و تعیین مساحت دقیق رویشگاه‌های گونه‌های رو به انقراض و آت‌اکولوژی آن‌ها و تهیه نقشه مکان‌یابی در راستای توسعه این مناطق اقدام شود.
اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری از گذشته تاکنون با کمک اداره‌های منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان‌های جنوب کرمان نسبت به شناسایی 18 رویشگاه با وسعت بیش از 120 هکتار در سطح منطقه اقدام کرده است.
همچنین توسط این مجموعه تحقیقاتی در زمینه آت‌اکولوژی، شکستن خواب بذر این گونه با تیمارهای مختلف و تولید نهال آن با استفاده از روش‌های تکثیر جنسی و غیر جنسی انجام گرفته که موفقیت‌آمیز بوده است و ان‌شاءالله در آینده‌ای نه چندان دور، نقشه مکان‌یابی و معرفی سایت‌های مناسب که تناسب اقلیمی و ادافیکی زیادی برای توسعه رویشگاه دارد، تهیه و در اختیار دوستداران طبیعت قرار میدهد.
"دکتر ایرج امیری رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان"